ABD Başkanı Trump patavatsız üslubuyla Corona-Pandemisine Çin Halk Cumhuriyeti’nin (ÇHC) sebep olduğunu iddia ederek, dünya kamuoyunun dikkatini ÇHC’ne çekmeye çalışıyor. Bu, kanımızca fazlaca spekülatif iddia Trump’ın asıl motivasyonunu gizlemeye yarıyor. Çünkü ABD emperyalizminin ÇHC konusunda – virüsten tamamen bağımsız olarak – uzun vadeli bir ajandası var. Pandemi bu konuda bir fırsat olarak kullanılacağa benziyor. O açıdan Trump’ın çıkardığı patırtının arka planına bakmak, aydınlatıcı olacak.
75 yıl önce, yani 8 Mayıs 1945’i 9 Mayıs 1945’e bağlayan gece, Sovyet insanının ve Kızıl Ordu’nun müthiş özverisi sayesinde Avrupa’nın Alman faşizminin prangasından kurtulduğu ilân edilmişti. 8 ve 9 Mayıs 1945, aynı Büyük Ekim Devrimi’nin gerçekleştiği 7 Kasım 1917 gibi, 20. Yüzyılın ve kanımızca bu ana kadarki insanlık tarihinin şüphesiz en önemli olgularından birisidir – salt komünistler, devrimciler ve antifaşistler için değil, barışçıl ve eşit haklı bir gelecek arzusu taşıyan tüm insanlar için! Lenin’in 1917’de imzaladığı »Barış Kararnamesi« nasıl tarihsel bir kırılma anı olduysa, 8 ve 9 Mayıs 1945’de Alman faşizminin koşulsuz kapitülasyonu imzalaması benzer bir kırılma anıdır. Gerek 1917, gerekse de 1945 ezilen ve sömürülenler için bir kurtuluş günü ve umut ışığı olarak işlev görmüşlerdir.
Geçen haftaki yazımızda pandeminin sistemin çürümüşlüğünü gizlemeye yarayan örtüleri bir çırpıda indiriverdiğini yazmıştık. Nitekim egemen siyaset her geçen gün bu tespitimizi kanıtlamaya devam ediyor. Örneğin Alman siyasetinden iki tanınmış isim, Federal Parlamento Başkanı Wolfgang Schaeuble (CDU) ve Tübingen Büyükşehir Belediye Başkanı Boris Palmer (Yeşiller) kriz dönemlerinde kapitalist piyasa ekonomisi için önceliklerin neler olduğunu vurguluyorlar.
Geçen Perşembe, sınıf mücadeleleri tarihi olan insanlık tarihinin bizce en önemli isimlerinden Vladimir İlyiç Ulyanov’un, ya da bilinen adıyla Lenin’in 150’nci doğum günüydü. İçinden geçmekte olduğumuz bu meşum süreçte, kanımızca 20. Yüzyılın en önemli öncü siyasetçilerinden olan Lenin’den öğreneceğimiz çok şey olduğu inancındayız. Bugünler Lenin’i ve stratejik-analitik yaklaşımlarını bir kez daha anımsamak, eserlerine başvurmak için iyi bir fırsat. Çünkü süregiden bu pandemi günleri aynı zamanda büyük kırılmalar dönemi olarak da okunabilirler.
Korona virüsü istisnasız her insanın yaşamını tehdit ediyor. Ancak bu pandemi esas itibariyle yeni ve beklenmedik değildir. Böylesi bir pandeminin meydan okumaları, bilhassa sağlık sistemlerine yönelik baskısı, sistem sorusundan bağımsız yapısal olarak her ülkede aynıdır – her ne kadar bu meydan okumalara ulusal ve uluslararası düzeylerde farklı yanıtlar verilse de. Aslında sağlık sistemlerinin kapasitesi zorlayacak bir pandemi bekleniyordu. Yanıtlanması gereken, yapılan tüm risk analizlerine rağmen neden hazırlık yapılmadı sorusudur.
Alman ARD televizyonunun yaptırdığı bir anket, Alman toplumunun büyük bir çoğunluğunun hükümetten son derece hoşnut kaldığını gösteriyor. Ankete katılanların yüzde 63’ü Merkel Kabinesinin çalışmalarına iyi veya çok iyi notunu verirken, kriz yönetiminden hoşnut kalanların oranı yüzde 72’yi geçiyor. Artan bu hoşnutluk ise, sadece muhafazakârların işine yarıyor: Koalisyon ortağı SPD yüzde 16 ile güncel oy oranını sadece sabit tutabilirken, CDU/CSU’nun oranı yüzde yedi artarak yüzde 34’e ulaşıyor. Buna karşın, ırkçı-faşist AfD de dahil olmak üzere, tüm muhalefet partileri puan kaybediyor.
Yüzbinlerce, belki de milyonlarca insanın yaşamını akut olarak tehdit eden Covid-19 salgını özellikle gelişmiş kapitalist ülkelerde egemen sınıflar arasındaki çelişkileri daha da belirginleştiriyor. Çünkü küresel salgın salt kâr maksimizasyonu mekanizmasına dönüşmüş sağlık sistemlerini değil, egemen sistemin bütününü derinden sarsacak bir tehdit hâline geliyor. Hiç kuşku yok: egemen sınıfları zaten kronik olan yapısal bunalımın derinleşmesi korkusu sarmış durumda.
Almanya’daki WDR televizyonunda yayınlanan Quarks bilim programı Corona virüs pandemisi hakkında önemli bilgileri içeren bir video yayınladı. Frankfurt’tan bir kaç arkadaş videoyu Türkçeye çevirdik, bir arkadaşımız da teknik işleri tamamladı. Videoyu seyretmenizi tavsiye ederiz.
Böylesi zamanlarda yazmak zor. Komplo teorilerine, bilim düşmanı bağnaz gericiliğin hezeyanlarına, ırkçı-milliyetçi söylemlere zihnimizi bulandırma fırsatı vermeden ve egemenlerin otoritarizminin çözüm olabileceği naifliğine kapılmadan bilgi paylaşmak ve söylenmesi gerekenleri söylemek kolay değil. Ama yazmak, bilgi paylaşmak, cesaret vermeye çabalamak tam da böylesi zamanların gereğidir.
Sınır sosyolojisi ve antropolojisi çalışmalarıyla tanıdığımız Neşe Özgen hocamıza, haddimizi aşarak ufak bir itirazda bulunacağız. Neşe hoca Türkiye yönetiminin mülteci politikasındaki son adımlarına atıfla, »AKP mülteci kanı üzerinden bir atımlık barutunu da harcadı« tespitini yapmış. Mültecilerin AB sınırına yığdırılmalarına Brüksel ve Berlin’den verilen tepkiye bakarak, »bir atımlık barut« tespitine katılmadığımızı, aksine Türk hükümetinin mülteci kartıyla kendi açısından başarılı bir hamle yaptığını düşündüğümüzü belirtmeliyiz.
Geçen haftaki yazımızda Almanya’da gerçekleşen faşist katliama değinmiş, ırkçılık ve milliyetçiliğin egemen iktidar ve mülkiyet ilişkileri üzerine kurulu egemenlik araçları olduklarını belirmiştik. Ki bu tespit, istisnasız tüm kapitalist ülkeler için geçerlidir. Bu yazımızda ise, Hamburg Seçimleri sonrasında ivme kazanan iktidar oyunları ve bu bağlamda ırkçılığın körüklenmesinin arka planını açmaya çalışacağız.
Rosa Luxemburg bir makalesinde »bazı cesetler trombonlardan daha sesli çığlık atarlar« mealinde bir metafor kullanmıştı. Bunca yıl sonra Rosa’ya hak vermemek elden değil. Çünkü Almanya’nın Hanau kentindeki faşist katliamın kurbanlarının cesetleri yüksek desibelde çığlık atmaya devam ediyorlar hâlâ. Çığlıklarıyla da günümüzün çürümüş gerçeklerine işaret edip, bizlere sesleniyorlar. Görmek, duymak isteyenlere tabii…
Alman burjuvazisi hep tutarlı olmuş, gerici çizgisinden hiç taviz vermemiştir: 1848/49’da demokratik devrimi savunmak yerine önce Bismarck’ın ve sonra 1871’de I. Wilhelm’in önünde dize geldiğinde; 20. Yüzyıl’ın başlarında gerek sömürge bölgelerinde, gerek 1914’de, gerekse de 1933 ve devamında her türlü burjuva medeni değerlerini ayaklar altına aldığında; 1945 sonrası NSDAP faşistlerini devlet aygıtına entegre ettiğinde ve son 40 yılda milliyetçiliği, ırkçılığı ve şoven demagojileri körüklediğinde!
Geride bıraktığımız hafta, silah tekellerinin ağızlarının suyunu akıtacak derecedeydi desek, yanlış olmaz. Geçen Çarşamba günü Brüksel’de yapılan NATO Savunma Bakanları toplantısının ardından, bugün sona erecek olan »Münih Güvenlik Konferansı«nda gündeme getirilen konular, hiç şüphesiz İlân Edilmemiş Üçüncü Dünya Paylaşım Savaşının ciddî stratejik sorunlarına değiniyorlar. Toplantı ve Konferans gündemlerinin Batı kamuoyuna yansıtılma biçimleriyle de aynı zamanda yeni toplumsal rıza üretme mekanizmaları yaratılıyor.
Almanya burjuva basını Korona virüsü bağlamında öylesine bir hezeyana kapıldı ki, sormayın gitsin. »Yüzlerce ölü, binlerce hasta! Çinlilere güvenebilir miyiz?« gibi büyük puntolarla yeni virüs salgını dramatize ve skandalize ediliyor. Dahası, »dünya nüfusunun beşte birini oluşturan 1,4 milyar Çinli potansiyel bulaştırıcı olabilir mi?« ve tabii ki »Çin yönetimi gerçek sayıları saklıyor« benzeri soru ve tespitlerle kamuoyunda korku yaygınlaştırılıyor. Utanmasalar »virüslü sarı tehlike« başlığını atacaklar.
Bu köşe yazısı 26 Ocak 2020 tarihli Yeni Yaşam Gazetesinde yayımlanmıştır
Günün birinde Almanya Şansölyesi Merkel’in uzun görev süresinde hangi sabit değerler vardı sorusu sorulursa, verilecek yanıt hiç kuşkusuz Rusya Başkanı Putin ve Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan olacaktır. Merkel, Putin ve Erdoğan yönetimleri arasındaki bugüne kadarki işbirliği klasik anlamda stratejik partnerlik olarak nitelendirilebilir. Elbette bu gerçek Merkel’in şahsi iradesine bağlı bir mesele değil. Aksine, bu olgu farklı sermaye fraksiyonları ve emperyalist cephe içindeki ve de bunların Rusya ve Türkiye ile olan tüm çelişkilerine rağmen, Alman emperyalizminin Rusya ve Türkiye’ye atfettiği özel tarihsel önemin bir göstergesidir. Nitekim Merkel’in Cuma günü gerçekleştirdiği onuncu Türkiye ziyaretinin sonuçları da bu tespitimizi teyit etmektedir.
Bu köşe yazısı 19 Ocak 2020 tarihli Yeni Yaşam Gazetesinde yayımlanmıştır
Bugün Berlin’de, Bismarck’ın 1885’de Afrika’nın emperyalist güçler arasındaki paylaşımını tartışmak üzere topladığı »Berlin Kongo Konferansından« tam 135 yıl sonra, gene benzer bir zirve başlıyor. Merkel hükümetinin düzenlediği »Berlin Libya Konferansına« ABD, Rusya, Britanya, Fransa, Çin, BAE, Türkiye, Kongo, İtalya, Mısır, Cezayir, BM, AB, Afrika Birliği ve Arap Ligi üst düzey temsilcileri ile davet edildiler. Okuduğunuz bu yazı kaleme alınırken haberlerde savaşan tarafların da zirveye katılabileceği belirtiliyordu. Böylelikle Libya iç savaşına doğrudan veya dolaylı olarak etkide bulunan bütün güçler bir araya gelmiş olacaklar.
Bu köşe yazısı 12 Ocak 2020 tarihli Yeni Yaşam Gazetesinde yayımlanmıştır
Yeni AB Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen’i yakından tanıyanlar, onu »tutarlı siyasetçi« olarak nitelendirmekten geri kalmıyorlar. Sahiden de Von der Leyen siyasete girdiği ilk günden bugüne siyasi çizgisinden, yani farklı sermaye fraksiyonlarının sözcülüğünü yapma ve çıkarlarını savunma çizgisinden taviz vermedi. Bunu yaparken de rafine burjuva demagojisini kullanmaktaki becerilerini geliştirdi. İşbaşına getirildiği yeni görevinde ise bu konuda ne denli ustalaştığını kanıtlayacak gibi görünüyor.
Bu köşe yazısı 5 Ocak 2020 tarihli Yeni Yaşam gazetesinde yayımlanmıştır.
2019’un son günleri, 2020’nin ilk günlerinde neler olabileceğine işaret ediyordu. 27 Aralık’ta Kerkük’te tırmanmaya başlayan gerginlik 29 Aralık ABD hava saldırısı ve ardından Bağdat’taki ABD Büyükelçiliği önündeki protestolarla had safhaya gelmiş, Başkan Trump’un misilleme tehdidini savurması ve ABD Savunma Bakanı Mark Esper’in »önleyici vuruş hazırlığındayız« açıklamasıyla da suların kaynamaya başladığı görülür olmuştu. Nitekim Cuma sabahı Kasım Süleymani’nin öldürülmesiyle süreç yeni bir ivme kazandı.
Latin Amerika’dan Ortadoğu’ya, merkez Avrupa’dan Uzakdoğu’ya kadar dünyanın muhtelif coğrafyalarında yükselen toplumsal mücadeleler ve farklı ülkelerdeki egemen sınıflar arasındaki çelişkilerin derinleşmesi, Fransa Başkanı Macron gibi siyasetçilerin »NATO’nun beyin ölümü« benzeri söylemleriyle birleşince, kimi çevreler »eski düzenin sonu geliyor« hissiyatına kapılabiliyorlar. Yüzeysel bakıldığında böylesi bir hissiyata kapılanlara hak vermek gerekiyor.
